‘Groene recepten zorgen ervoor dat mensen meer moeten betalen voor minder kwaliteit, dat investeerders meer moeten investeren voor minder rendement. Misschien werkt dat voor een klein deel van de wereldbevolking, en dan nog maar zolang het goed gaat met de economie.’

Aan het woord is geen klimaatnegationist, geen rechtse rakker, geen kortetermijndenker. Aan het woord is Gunter Pauli, een wereldautoriteit in duurzaamheid en een voorvechter van de blauwe economie. Hij inspireerde velen en ook mij. Pauli was ooit topman van Ecover, een specialist in milieuvriendelijke wasproducten. Toen hij erachter kwam dat het gebruik van palmolie in zijn producten het regenwoud in Indonesië vernietigde, ging hij meteen op zoek naar een nieuwe aanpak.

Ik deel Pauli’s mening. Op het vlak van milieu en klimaat hebben we een andere aanpak nodig. Verboden, groen bedrog, hogere prijzen voor een lager rendement, subsidies en marktverstoringen, het zijn stuk voor stuk maatregelen die uitblinken in moralisering maar die vaak contraproductief en zelfs elitair zijn in de resultaten. Goede intenties maar foute maatregelen leiden tot opstand, niet tot een betere planeet.

We helpen het milieu en het klimaat niet vooruit door mensen te doen betalen of te bestraffen. Dat schrijf ik duidelijk in mijn boek ‘Nieuwe vrijheid’. Die boodschap klinkt ook door in het debat over zonevreemde bossen dat deze week losbarstte. Van de ene op de andere dag trekt de overheid met een goedbedoelde maatregel een streep door de rekening en de plannen van heel wat mensen. Wie met een pennentrek de toekomst van duizenden mensen blokkeert en hun spaargeld in rook doet opgaan ‘in naam van de goede klimaatzaak’, maakt een even grote als pijnlijke vergissing.

Het doel om waardevolle bossen te beschermen is nobel. Maar de manier waarop men dat doel wil bereiken, haalt het draagvlak onderuit in plaats van het te vergroten. Die fout moest worden rechtgezet. De hetze over de boskaart is een les die de Vlaamse Bouwmeester beter voor ogen houdt als hij pleit voor een betonstop of neerbuigend doet over mensen die graag in een vrijstaand huis met een tuin willen wonen. Het moet ook doen nadenken voor al wie de auto demoniseert of mensen wil doen inleveren door hun salariswagen af te nemen.

Groen bedrog

Het doel heiligt lang niet altijd de middelen. Denk ook aan de discussie over de biomassacentrales. We willen allemaal – en terecht – afstappen van fossiele brandstoffen. Sommigen gaan daar zo ver in dat ze zelfs het aansteken van de open haard of barbecue willen verbieden. Dat soort voorstellen maakt mensen opstandig. Zeker als ze tegelijk miljarden euro’s subsidies moeten betalen om hout op te stoken in grootschalige biomassacentrales. Zoiets is simpelweg groen bedrog. Het is dan ook een van de beste beslissingen van de Vlaamse regering om die subsidies stop te zetten.

Nog belangrijker wordt de keuze om hernieuwbare energie niet langer te subsidiëren. Hernieuwbare energie is goed voor het klimaat en bovendien simpelweg slim omdat ze de aarde niet uitput en ons geostrategisch onafhankelijk maakt van olie- of gasproducerende landen. Maar we moeten van onze subsidieverslaving af, ook als het over hernieuwbare energie gaat.

Het compleet uit de hand gelopen subsidiebeleid heeft de energiemarkt verstoord en de innovatie geremd. Het deed de energieprijzen hoge toppen scheren en haalde finaal zelfs bijna het draagvlak voor hernieuwbare energie onderuit. Vlaams minister van Energie Bart Tommelein (Open VLD) deed het tij keren. Vandaag worden meer zonnepanelen gelegd dan ooit tevoren. Zonder subsidies, omdat Tommelein aan de burgers en de investeerders uitlegt dat het een goede investering is. Zonnepanelen brengen meer op dan uw spaarboekje, verlagen uw energiefactuur én helpen het klimaat.

Om exact dezelfde redenen moeten we ons ook afvragen of de meer dan 5 miljard euro subsidie voor extra windmolenparken op zee wel de juiste beslissing is. Offshorewind draagt bij tot de milieu- en de klimaatdoelstellingen die ons land terecht heeft onderschreven en is een belangrijke pijler van een toekomstgericht energiebeleid. Het is een troef voor ons land, dat op dat vlak een pioniersrol vervult in het buitenland.

De vraag gaat dus niet over het nut van offshore windenergie. Maar we zijn het wel aan onszelf verplicht ons af te vragen aan welke voorwaarden we dit het best kunnen doen. Dat is de vraag die staatssecretaris van de Noordzee Philippe De Backer (Open VLD) vandaag stelt. Zijn 5 miljard euro subsidies die zullen doorgerekend worden in de energieprijzen om de niet-bindende klimaatdoelstelling in 2020 te kunnen halen, een goede keuze?

Niet volgens ons, liberalen. Als je mensen doet betalen terwijl het ook anders kan, zaai je misschien wind maar riskeer je storm te oogsten.

Goesting in vooruitgang

De moraliserende ingesteldheid doet het draagvlak voor klimaatmaatregelen smelten als sneeuw voor de zon. Ze installeert boosheid, angst en onzekerheid in de hoofden van de mensen, terwijl we net goesting nodig hebben. Wie daarop neerkijkt en in de boosheid volhardt, moet niet verbaasd zijn over de kloof die dreigt te ontstaan. Dan kan de elite zich binnenkort opnieuw verliezen in gejammer en onbegrip.

We moeten vooruit, en dus moet het anders. Positiever. Logischer. Regels zijn belangrijk in het kader van veiligheid en volksgezondheid. Maar laten we voluit gaan voor innovatie en onderzoek. Voor meer marktwerking. Voor de zoektocht naar alternatieven. Er is geen nood aan nog meer shoulds en musts. Wel aan aanmoediging en enthousiasme. Aan nieuwe vrijheid ook.