Vrijheid is niet alleen een recht, het is ook een opdracht. Wacht niet op God of op Allah. Vertrouw niet op Poetin of Trump. Luister niet naar doemdenkers of regelneven, maar maak iets van je leven. Het is van jou. Laten we de vrijheid heroveren.” Zo klinkt de liberale pasionaria in de inleiding van haar lezenswaardige apologie van de vrijheid. ‘Nieuwe vrijheid’ heet het boek, omdat de tijden snel veranderen – globalisering, robotisering, digitalisering, migratie, u kent het lijstje wel. En omdat de oude vrijheid zoals wie die hier in Vlaanderen kennen en gewend zijn onder vuur ligt, merkt Gwendolyn Rutten.

“Ik wil niet dat mijn kinderen straks in een minder vrije wereld leven dan ik, dan die van mijn moeder of zelfs mijn oma die nu 92 is. Nee, niet met mij. “En dus trekt ze in haar boek hard van leer tegen al wie aan die vrijheid knaagt of ernaar hapt.Tegen wat ze de nieuwe moraalridders noemt. “Geen dag zonder nieuw verbod. De betutteling swingt de pan uit. We mogen geen vlees meer eten, geen alcohol meer drinken, niet meer op de buiten wonen, de open haard niet meer aansteken en niet meer met de auto rijden. De verdraagzaamheid van zogenaamd progressieve kringen is vaak selectief. Hun fanatisme neigt naar religie.”

Tegen politici en partijen die denken dat niet wij maar zij moeten kiezen wat we doen met ons geld. “Ecocheques, maaltijdcheques, mobiliteitsbudget. Mogen we alstublieft nog zelf beslissen waaraan we ons loon uitgeven? Geef de mensen toch gewoon meer netto.”

Tegen hele en halve dictators die hun invloed laten gelden in ons land en hun waanbeelden hier importeren. “We moeten breken met Saoedi-Arabië. En aan de Turkse Belgen zeg ik: koester hier de vrijheid die Erdogan zijn volk daar aan het afnemen is.” Tegen de religieuze extremisten ten slotte.“We moeten intolerant zijn voor de intoleranten.” Heftige tijden, enfin. Maar zullen we het eerst nog even hebben over de waan van de week?

Wouter Beke (CD&V) en Bart De Wever (N-VA) kunnen weer door één deur. Ze deden dat met een gezamenlijke mededeling. U (Open Vld) kwam daar niet in voor.

“Ik had dan ook niets bij te leggen. Voor de rest zijn er twee dingen die ik het liefst vanop afstand bekijk: schilderijen en ruzie. Mijn verstandhouding met Bart en Wouter was niet verstoord.”

Nee, maar u heeft Beke wel meteen duidelijk gemaakt dat hij die meerwaardebelasting op aandelen op zijn buik kan schrijven.

“Ja, maar dat is van een andere orde. Met ruziën of kibbelen heeft dat niets te maken. CD&V en N-VA hebben de man en de vrouw gespeeld, niet de bal. Als je mensen op hun ziel trapt, helen de wonden trager. Ons standpunt over die meerwaardebelasting is niet nieuw. Het gaat hier bovendien om een inhoudelijk meningsverschil, niet om een persoonlijke aanval. Dat mag. Tussen coalitiepartners hoeft het geen grote liefde te zijn. Laat het maar kletteren, zolang iedereen het regeerakkoord respecteert. Maar die meerwaardebelasting van CD&V staat daar niet in. CD&V en wij wilden ze niet invoeren toen we nog mét de PS regeerden. Waarom zouden we ze dan invoeren nu we het zonder de PS doen?”

Wat er wel in staat, in dat regeerakkoord, is het streven naar een begrotingsevenwicht in 2018. Dat evenwicht wordt nu over de verkiezingen van 2019 getild. Dit is een regering van uitstel.

“Uitstel is geen afstel. We maken deze zomer een begroting op voor twee jaar. Dat wordt een inspanning van wellicht vijf tot zes miljard. Eind 2019 moet dan de rekening kloppen. Aan een begrotingsevenwicht is overigens geen kunst. Voer zes miljard aan nieuwe belastingen in en je staat morgen netjes op nul. Maar dat kan niet de bedoeling zijn. Het gaat erom hoé je dat evenwicht bereikt: door te besparen en vooral door te hervormen. Dat levert je op termijn minder uitgaven en meer inkomsten op.

Concreet?

“Neem de online-economie. Mensen kopen bijna alles op het internet en laten het de volgende dag thuisbezorgen. Dat is een evolutie die je niet stopt, maar België heeft er vandaag alleen maar de nadelen van, terwijl Nederland en Duitsland met alle voordelen gaan lopen. Hoe komt dat? Onder meer omdat nachtarbeid in ons land officieel om 20 uur begint, en niet, zoals in Nederland, om middernacht. Ga er dan maar aan staan, met een concurrentieel nadeel van vier uren. Overigens loopt de nacht in België ook niet overal af op hetzelfde uur. In Vlaanderen is dat 6 uur, in Brussel is het 7 uur. In welke eeuw léven wij hier eigenlijk? Hoe lang nog gaan we lijdzaam toezien hoe onze buren met de jobs en de winst gaan lopen?”

Zegt u het zelf maar. Uw partij zit in de regering. Wie houdt dat tegen, dan?

“De partij die het meest rekening houdt met de behoudsgezinde, krampachtige reflexen van de vakbonden.”

De CD&V van Kris Peeters, om hem niet te noemen.

“Het is geen persoonlijke kwestie. Leg ze voor aan Peeters en in eigen naam zal hij het grotendeels met mij eens zijn. Maar als vicepremier van CD&V voert hij uit wat zijn vakbond hem opdraagt. Dat is jammer. Waarom maakt men mensen bang voor hun eigen vrijheid? Waarom laat je werknemers zelf niet kiezen, individueel en in samenspraak met hun bedrijf, hoe, waar, wanneer en hoe lang ze werken? Waarom vasthouden aan die strakke regels voor een hele sector tegelijk? In andere landen zie ik vakbonden meedenken. Bij ons staan ze op de rem. Ze omarmen de toekomst niet. Ze proberen die met alle geweld buiten de deur te houden. Alsof je de vooruitgang kunt tegenhouden. Dat is onzin. Zolang we onze kop in het zand blijven steken, is elke dag een verloren dag. Een dag die leidt tot minder welvaart en minder arbeidsvreugde. Dit is 2017. Geef mensen vertrouwen, dan voelen ze zich gelukkiger en presteren ze beter. Laat ze toch zelf kiezen hoe ze werken en wat ze met hun loon doen.”

Het scherpst bent u in uw boek voor radicale buitenlandse invloeden op onze samenleving. Vooral voor de meest extreme en conservatieve vorm van de islam: het wahabisme à la Saoedi-Arabië, financier van terreur maar ook onze handelspartner. Moeten we breken met de Saoedi’s?

“Ja. Het is tijd om niet langer op twee gedachten te hinken. We moeten onze diplomatieke contacten met Saoedi-Arabië stopzetten. Met zo’n dictatuur moet je geen zaken doen. Tot dusver zijn we daar heel omzichtig mee omgegaan. Het is een rijk en machtig land. Maar je moet consequent zijn. Niet zoals de Waalse minister-president Paul Magnette (PS), die zich in zijn eentje verzet tegen een vrijhandelsakkoord met Canada. Dat vindt Magnette niet pluis. Maar dat het Waalse staatsbedrijf FN Herstal elk jaar voor honderden miljoenen wapens levert aan de Saoedi’s die het gedachtegoed van IS financieren, daar heeft hij geen probleem mee. Want als zij die wapens niet leveren, zegt hij, dan doen anderen het wel. Hallo?”

Moet de Grote Moskee in Brussel dicht, haard van radicalisering in handen van de Saoedi’s?

“Laten we alvast de financiering vanuit Saoedi-Arabië droogleggen en religie in dit land überhaupt niet langer subsidiëren. CD&V vindt dat we die moskeeën wel moeten blijven erkennen en betoelagen, precies om daar de controle over te bewaren. Wat is dat voor een redenering? Alsof we vandaag weten wat daar wordt gepredikt. Wij zeggen: laat elke geloofsgemeenschap haar eigen religie bekostigen. Werk met giften, zodat je fiscaal precies weet wie wat schenkt en wie wat ontvangt. Leg die buitenlandse geldstromen droog. Mogelijk zal je dan ook een aantal moskeeën moeten sluiten, omdat wat ze propageren haaks staat op de basisbeginselen van onze samenleving. Ik ben voor vrije handel, maar we moeten de Saoedi’s duidelijk maken op welke voorwaarden.”

Moeten we ook onze houding tegenover het Turkije van Erdogan aanpassen?

“We moeten Turkije weer leren zien als ‘het buitenland’ en niet langer als een land aan de grenzen van Europa dat dicht bij toetreding tot de Europese Unie staat. Die toetredingsgesprekken moeten we gewoon afblazen nu. Europa mag in zijn vluchtelingenbeleid niet langer afhankelijk zijn van Erdogan. Het zijn onze grenzen. Wij moeten ze bewaken. We mogen de sleutels van Europa niet uit handen geven aan een man die onze normen en principes met voeten treedt.”

Baart het stemgedrag van de Turkse Belgen u zorgen?

“Ja. Maar ze doen wat ze willen. Ik kan het hen niet verbieden. Het sterkt mij alleen maar in de overtuiging dat we ook aan onze Turken duidelijk moeten maken wat het verschil is tussen onze samenleving en die van Erdogan. Dat je hier kunt zeggen en denken wat je wil. Dat je hier kunt houden van wie je wil. Dat je hier vrijelijk kunt kiezen voor kinderen. Dat je hier zelf kiest wat je met je leven doet. We moeten onze overtuiging durven verdedigen: dat onze manier van leven zonder enige twijfel superieur is aan alle andere in de wereld.”

Dat is klare taal voor een liberaal.

“Ik weet het: voor sommigen is het een taboe om voor die superioriteit op te komen. We praten sommige achterlijke gebruiken goed met een misplaatst gevoel voor tolerantie en relativering. De radicale islam is niet het nieuwe normaal. Moet ik het normaal vinden dat moslims weigeren om mij als vrouw de hand te drukken? Moet ik het normaal vinden dat meisjes en jongens niet samen zwemmen? Dat vrouwen voor hoer worden uitgescholden als ze kortgerokt en zonder hoofddoek op straat lopen? Dat homo’s worden afgeranseld? Dat bruiden geïmporteerd of uitgehuwelijkt worden? Dat kinderen genitaal verminkt worden? Dat ziekenhuizen maagdenvliezen moeten herstellen? Sorry, daar wijk ik niet voor. Geen millimeter.

“Bent u gelovig?”

Nee. Katholiek light opgevoed.

“Vrijzinnig?”

Ja. Maar niet militant. Ongebonden.

“Geen logezuster?”

Nee. Absoluut niet. Ik koester mijn vrijheid. Ik wil my own woman zijn. Ik heb respect voor wie gelovig is,maar val er mij niet mee lastig. Geloof hoort thuis in de privésfeer. Doe thuis wat je wil, maar vraag van mij niet dat ik daar rekening mee houd, laat staan dat onze scholen zich aanpassen als het Suikerfeest toevallig op 1 september valt. De school start hierop 1 september, niet op 4 september.

“U bent geen fan van de hoofddoek?”

Nee. Wie hem dragen wil: draag hem, maar verwacht van mij geen applaus. En stel de hoofddoek vooral niet voor als een symbool van vrijheid, want dat is hij niet. Eigenlijk is hij een belediging voor alle mannen. Alsof die niet in staat zouden zijn om hun lusten te bedwingen. Na de handtastelijkheden in Keulen was de richtlijn: ‘Vrouwen, hou de mannen voortaan op een armlengte afstand.’ Als dat het nieuwe normaal wordt, dan wil ik in die samenleving niet leven. Dat is absurd. Tien, twintig jaar geleden zou niemand zoiets in alle ernst aangeraden hebben. En zou iedereen met zijn wijsvinger tegen zijn slaap hebben getikt: ‘Gaat het een beetje, ja?’ Vandaag zijn er mensen en partijen die vinden dat we rekening moeten houden met de eigenheid en de gevoeligheden van de meest conservatieve moslims. ‘Het was hier vroeger ook zo’, hoor je dan. Vroeger, inderdaad. Nu niet meer. Stap voorstap – ontkerkelijking, ontzuiling, abortus, ongehuwd samenleven, euthanasie, homohuwelijk, noem maar op – is België uitgegroeid tot een samenleving waarin je zelfbeslist hoe je denkt en hoe je leeft. Daar mogen we trots op zijn. Die discussie gaan we echt niet nog eens voeren. Niet onder het mom dat alle culturen gelijkwaardig zijn en dat je andere mensen wat tijd moet gunnen om ons bij te benen.”

Alle emanciperende wetten die u opnoemt, dateren van de laatste kwarteeuw, de meeste zelfs van deze eeuw. Ook in Vlaanderen zijn de geesten langzaam gerijpt.

“Ik weet het. Maar ik wil nooit tegen mijn kinderen moeten zeggen: ‘Ja, jammer dat jullie niet zelf kunnen kiezen. In mijn tijd kon dat wel.’ Ik wil niet terug naar het verleden. Niet als vrouw, niet als moeder, niet in mijn relatie, niet in mijn job, niet in hoe ik me kleed of hoe ik me gedraag, niet in mijn leefwereld, niet in Vlaanderen en niet in de wereld tout court. Mij boeit de toekomst.”