14 dec Speech Vlaams Begrotingsdebat

Wat zijn onze plannen voor het komende jaar?
Wat doet Vlaanderen voor u in 2023?
Dat bespreken we dat hier vandaag samen.
Meerderheid tegen oppositie.
Met woord en wederwoord.
Argument en tegenargument.
Goed dat dat kan.

Terwijl overal ter wereld de democratie onder vuur ligt, mogen wij
hier nog van mening verschillen.
Jullie kennen mij, ik doe dat regelmatig en ik nodig u ook uit om dat
te doen.
Zolang we het maar het over de grond van de zaak hebben.
Onze fractie gelooft in een gezonde confrontatie. Du choque des
idées jaillit la lumière.
Samen ideeën uitwisselen, leidt tot betere resultaten.
Niemand van ons heeft hier alleen de waarheid in pacht.
Daarvoor is de wereld te veel onzeker en te onvoorspelbaar
geworden.
Een jaar geleden wisten we niet dat het oorlog zou zijn in Europa.
Dat de energieprijzen de pan zouden uit swingen.
Vorig jaar stonden we hier nog met mondmaskers.
Vandaag staan we hier in dikke truien – enfin de vrouwen toch.
Van gezondheidscrisis naar energiecrisis in een jaar tijd, het kan
verkeren.

Ik ga hier geen technische uiteenzetting doen van de begroting.
Daar dienen straks de themadebatten voor.
De specialisten hier in het parlement – en dat bent u uiteraard
allemaal – kennen hun domein het beste.
Ik sta hier om u te vertellen waarom wij deze begroting met
overtuiging zullen steunen en stemmen.
Maar, tegelijk geef ik u mee wat onze bedenkingen zijn, en wat er
volgens ons nog beter kan.
Want dat is wat we straks, als we thuis zijn, en met vrienden en
familie aan de tafel zitten, moeten uitleggen : wat doen we voor
Vlaanderen? En wat kan er beter?

Ik begin met onze allerhoogste prioriteit: werk, werk en nog eens
werk.
Er moeten meer mensen aan het werk en de mensen die werken,
moeten meer geld overhouden.
Als we onze welvaart willen behouden, hebben we mensen nodig die
werken.
Werk is de beste sociale zekerheid,
de beste bescherming tegen armoede.
Werken zorgt ook voor een netwerk, voor sociale contacten, voor
persoonlijke ontplooiing.
Het is een paradox: het aantal werklozen in Vlaanderen daalt niet en
toch hebben we hebben overal mensen te kort.
Winkels en horecazaken moeten sluiten omdat ze geen personeel
hebben.
De kinderopvang heeft een tekort aan verzorgenden,
leerlingen zitten in de studie of blijven thuis omdat we leerkrachten
te kort hebben.
De hele zorgsector kraakt in zijn voegen.
De lijsten met vacatures voor technische en digitale beroepen zijn
bijzonder lang.
De boodschap is heel duidelijk : alleen dankzij meer werkende
mensen kan Vlaanderen vooruitgaan.

Daarom hebben we met de liberalen gestreden voor de jobbonus.
Het is een nagel waar wij al jaren op kloppen.
Omdat werken moet lonen.
Wie elke dag opstaat, aan het werk gaat, bijdraagt moet méér
overhouden dan iemand die dat – door omstandigheden – niet doet.
Het moet de moeite zijn om uwe frak af te draaien.
Dat klinkt logisch maar dat is het niet.
Het verschil tussen werken en niet-werken is te klein.
Het kan toch niet zijn dat het voordeliger is om van de staat te leven
dan voor jezelf of je eigen gezin te zorgen? Dan zit er iets niet juist.
Met de jobbonus pakken we dat aan. Tot 600 euro extra per persoon.
Bijna 900.000 mensen zullen dat extra loon krijgen.
De maatregel is een succes: meer dan 500.000 Vlamingen hebben
hun jobbonus al aangevraagd. Meer dan 115.000 mensen hebben het
geld vandaag al op hun rekening staan.
En tegelijk pakken we de werkloosheid aan. Vanaf januari wordt de
gemeenschapsdienst ingevoerd voor wie meer dan 2 jaar werkloos is.
Meer werkenden en meer loon voor wie werkt is de eerste reden
waarom liberalen deze begroting met overtuiging zullen goedkeuren.

En tegelijk moeten we kritisch blijven.
Wat kunnen we nog doen, nog beter doen om meer mensen aan het
werk te krijgen?
Kunnen we niet meer pragmatisch zijn? Wat minder log en ambtelijk.
Minder centraal aangestuurd, maar meer zoals minister Somers het
ziet, vanuit de lokale besturen, dichterbij mensen, verenigingen en
ondernemingen?
Zijn alle opleidingen even zinvol en bruikbaar op de arbeidsmarkt?
Arbeidsbemiddeling: moet de Vdab dat doen?
Lukt dat voldoende, met vakbonden in de Raad van Bestuur.
Is dat een kerntaak van de overheid?
We hebben bijzonder veel know how in ons land als het om
tewerkstelling gaat…
Wat als… we de private sector zouden vergoeden per persoon die
opnieuw aan de slag kan en blijft, zou het dan beter gaan?
De tweede goede reden om deze begroting te stemmen is dat
Vlaanderen probeert om die mensen te helpen die het moeilijk
hebben.

Kan iederéén geholpen worden? Neen. We maken keuzes.
We breiden het aantal gezinnen dat van verhoogd kindergeld kan
genieten uit.
Al zeker een kind op vier krijgt nu verhoogd kindergeld bovenop de
algemene indexering van 2%.
In dit moeilijke crisisjaar is er ook nog een bonus van 100 euro extra.
We geven meer geld aan kinderopvang. Dat is van levensbelang voor
mensen die werken en kinderen hebben. De sector kreunt en ook al
kunnen we niet alle noden in één keer opvangen, we zetten de
aanbevelingen van dit parlement stap voor stap om.
Voor personen met de zwaarste handicap is de wachtlijst
weggewerkt en nieuwe aanvragen worden nu binnen het jaar
behandeld.

We helpen Vlaanderen door de energiecrisis. Federaal beschermt
men mensen door de energiefactuur te verlagen. Vlaanderen zorgt
voor meer geld zodat de scholen, de woonzorgcentra, de instellingen
voor personen met een handicap hun gas- en elektriciteitsrekening
kunnen betalen. Zo vullen we elkaar aan.
We grijpen ook gericht in op de huurprijzen. Woningen die niet goed
geïsoleerd zijn, daarvan mag de huurprijs niet stijgen.
We helpen ook bedrijven en zelfstandigen, al moet ons van het hart
dat de energiesteun zoals die nu is uitgewerkt niet werkt.

Dat kan en moet beter. Vlaamse KMO’s kreunen onder de energielast
en dus moet er snel bijgestuurd worden, voor het te laat is.
Dat brengt me ook hier bij introspectie.
We moeten wat we zelf doen, opnieuw echt heel goed willen doen.
Meer hernieuwbare energie.
Beter onderwijs.
En vooral: veilige zorg.
Mensen helpen wil in de eerste plaats zeggen dat we kinderen,
ouderen en zwakkeren moeten beschermen en veiligheid moeten
bieden.
Dat zou de kern van het beleid moeten zijn.
Maar laten we eerlijk zijn: dat is ons de voorbije jaren niet gelukt.
Ondanks een groot en log ambtenarenapparaat en misschien omwille
van een kluwen aan regels, lijken bijzaken belangrijker dan de
hoofdzaak.
Een samenleving die wel regels heeft voor lavabo’s en pispotjes,
maar niet kan voorkomen dat ouderen of kinderen worden
vastgebonden of opgesloten, faalt in haar opdracht. We moeten het
vertrouwen herstellen, meerderheid en oppositie samen.

Onze derde prioriteit is investeren :
we stemmen in met deze begroting omdat ze investeert in
infrastructuur, in mobiliteit, in hernieuwbare energie, in
ruimtebeleid, in vergroening, in klimaatverandering en het
sigmaplan, in bebossing, in waterbeleid en de blue deal, in
energiebesparingen en in eigendom…
De registratierechten voor de aankoop van een eigen woning zijn
omlaag gegaan.
De premies om te renoveren gaan omhoog.
Eigendomsrechten worden gerespecteerd bij het bewaren van open
ruimte.
Er wordt een record aan fietspaden gelegd, de brokkelbruggen
worden aangepakt, verkeersknooppunten vernieuwd en verbeterd.
Bob de bouwer is een vrouw en ze heet Lydia Peeters. Overal in
Vlaanderen zie je haar met een gele helm op een werf staan.
Investeren kost natuurlijk geld.
En ja, ook Vlaanderen heeft in deze crisistijd een begrotingstekort.
Het is de bedoeling om ten laatste in 2027 opnieuw in evenwicht te
zijn. De schuld loopt ondertussen stevig op, maar er staan
broodnodige, harde investeringen tegenover de uitgaven.
Investeringen doen de economie draaien.

Maar ook hier, een kritische noot.
Minstens even belangrijk om economisch krachtig te kunnen blijven,
is een goed ondernemersklimaat.
Als de rechtszekerheid in Vlaanderen niet gegarandeerd kan worden
en integendeel zelfs zwaar onder druk komt te staan, is al die moeite
voor niets.
Investeringen hebben een rechtszeker kader nodig.
Het kan niet zijn dat regels voortdurend veranderen.
Dat afspraken en vergunningen zomaar worden ingetrokken.
Hoe groot de uitdagingen op sommige vlakken zoals energie of milieu
of landbouw ook zijn: Vlaanderen moet een betrouwbare
economische partner zijn en blijven.
Dat is voor liberalen essentieel, dat is voor Vlaanderen essentieel.
Een welvarend Vlaanderen is niet gebaat bij grillen of willekeur:
de Vlaming verdient te weten waar hij of zij aan toe is en kan
daarvoor op ons rekenen.

Een Vlaanderen dat meer loon geeft aan mensen die werken,
Een Vlaanderen dat mensen die het het meest nodig hebben, helpt
Een Vlaanderen dat rechtszeker investeert in de toekomst.
Daar zetten wij graag onze schouders onder.
Met nieuwe ideeën, met optimisme en een kritische blik om het nog
beter te doen
zal onze blauwe fractie daarom straks op de groene knop duwen.

Ik dank u.